🌟संत झुलेलाल महाराज जयंती : भगवान झुलेलाल : युगपुरुषाचा अवतार.....!

🌟सिंधी समाजासाठी या दिवसाला विशेष महत्त्व : कारण या दिवसापासून सिंधी हिंदूंचे नवीन वर्ष सुरू होते🌟

चैत्र महिन्याला सिंधीमध्ये चेत म्हणतात आणि चंद्राला चंद म्हणतात, म्हणून चेतीचंद म्हणजे चैत्राचा चंद्र. चेतीचंद हा युगपुरुषाचा अवतार भगवान झुलेलाल यांचा जन्मदिवस म्हणून ओळखला जातो. भगवान झुलेलालजींना पाणी आणि प्रकाशाचा अवतार मानले गेले आहे. असे म्हणतात की प्राचीन काळी सिंधी समाजातील लोक जलमार्गाने प्रवास करत असत. अशा परिस्थितीत ते जलदेव झुलेलालंना आपला प्रवास सुखरूप होण्यासाठी प्रार्थना करायचे आणि प्रवास यशस्वी झाल्यावर भगवान झुलेलाल यांचे आभार व्यक्त करायचे. या परंपरेला अनुसरून चेतीचंदचा सण मानला जातो. असे मानले जाते की भगवान झुलेलालची पूजा केल्याने मनुष्याचे सर्व अडथळे दूर होतात आणि व्यवसाय आणि नोकरीमध्ये प्रगतीचा मार्ग सुकर होतो.

           दरवर्षी चैत्र महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी चेटीचंद आणि झुलेलाल जयंती साजरी केली जाते. सिंधी समाजासाठी या दिवसाला विशेष महत्त्व आहे, कारण या दिवसापासून सिंधी हिंदूंचे नवीन वर्ष सुरू होते. चेटीचंदच्या दिवशी सिंधी समाजातील लोक भगवान झुलेलालची भक्तिभावाने पूजा करतात. मान्यतेनुसार, संत झुलेलाल हे वरुण देवाचे अवतार मानले जातात. जेव्हा जगात अत्याचार वाढले आहेत, तेव्हा देवाने आपल्या भक्तांसाठी पृथ्वीवर जन्म घेतला आहे. ही गोष्ट अनेक काळापासून चालत आली आहे, पुष्कळ देवता आणि संत भारत देशात जन्माला आले आणि जगाला योग्य आणि अयोग्य यामधील फरक समजावून सांगितले. सर्व सामाजिक धर्मांचे देव या पृथ्वीवर पाप संपवण्यासाठी आले आहेत- राम, कृष्ण, येशू फक्त काही लोक आहेत. अजून एक देव या पृथ्वीवर आला, ज्याला झुलेलाल म्हणून ओळखले जाते. त्याला सिंधी जातीचा इष्ट देव म्हणतात. हा दहाव्या शतकाच्या आसपास जन्मलेला हिंदू जातीचा भगवान वरुणचा अवतार आहे. काही लोक त्यांना सूफी संत देखील म्हणतात, ज्यांचे मुस्लिम देखील उपासना करीत होते. काही लोक त्याला जल देव अवतार मानत.

            सिंधी समाजात भगवान झुलेलाल यांना अत्यंत आदराने पुजले जाते. ते वरुण देवतेचे अवतार होते अशी श्रद्धा आहे. भारतीय संस्कृती आणि इतिहासात सिंधु नदीचे खुप महत्व आहे. या सिंधु नदीच्या आसपासच्या प्रदेशात वास्तव्यास असलेल्या समाजास सिंधी समाज म्हटले जाते. तिथे राहणारे हिंदु आणि मुस्लिम दोघांना सिंधी म्हटले जाते. फाळणीनंतर सिंध हा प्रांत पाकिस्तानात गेला. बरेच सिंधी हिंदू तेव्हा भारतात स्थलांतरित झाले. त्यामुळे आज ते सिंधु नदीजवळ वास्तव्यास नसले तरी मूळची सिंधी ही ओळख आणि तिकडची संस्कृती जपण्याचा त्यांनी सतत प्रयत्न केला. सिंध प्रांत भारताच्या वायव्येस येतो. भारतात बहुतांश परकीय आक्रमणे हि याच दिशेने झाली. मुस्लिम धर्माची स्थापना झाल्यावर मध्यपूर्वेतल्या प्रांतातले बहुतांश लोक मुस्लिम धर्मात गेले आणि भारताच्या वायव्य दिशेला बरीच मुस्लिम साम्राज्ये अस्तित्वात आली. त्यातल्या बऱ्याच सुलतान आणि बादशहांनी वेगवेगळ्या काळात भारतावर आक्रमण करून इथे राज्य मिळवुन इथल्या लोकांनाही मुस्लिम धर्मात आणण्याचा प्रयत्न केला. मुस्लिम प्रांतांच्या अगदी जवळ असल्यामुळे सिंध प्रांतात त्यांच्याशी संपर्क जास्त येत असल्यामुळे धर्मांतराचे प्रमाण जास्त होते. 

         सिंध प्रांतात एक मिरकशाह नावाचा मुस्लिम राजा होता. तो आपल्या राज्यातील हिंदू जनतेचे बळजबरी धर्मांतर करत होता. सिंधी हिंदु लोक त्याच्या अन्यायाला कंटाळले होते. सिंधी लोकांचा सिंधु नदीशी जवळचा संबंध होता. प्राचीन काळापासुन ते जहाज गलबतांद्वारे प्रवास करून व्यापार करत होते. त्यामुळे त्यांच्यात जल देवता म्हणजेच वरुण देवाचे महत्व खुप होते. व्यापारी दौऱ्यावर गेले कि घरी त्यांच्या बायका जलदेवतेला त्यांना सुखरूप परत येता यावे, म्हणून प्रार्थना करत असत. राजाच्या अन्यायाला कंटाळुन त्यांनी नदीजवळ येऊन अनेक देवास प्रार्थना करत जलदेवतेलाच साकडे घातले. त्यांच्या प्रार्थनेला उत्तर द्यायला स्वतः वरुण देव माशावर प्रकट झाले आणि त्यांना सांगितले कि त्यांना अन्यायापासुन वाचवायला ते लवकरच नसरपूर गावी जन्म घेतील. काही दिवसातच नसरपूर येथे रतनचंद आणि देवकीच्या पोटी एका दिव्य बाळाने जन्म घेतला. त्याचे नाव ठेवले उदयचंद. बाळाने तोंड उघडले कि त्याच्या तोंडात सिंधु नदी आणि त्यात माशावर बसलेले वृद्ध माणसाच्या रूपात देवाचे दर्शन झाले. जलदेवतेचा अवतार म्हणुन उदेरोलाल असेही नाव पडले. संस्कृत मध्ये उदक म्हणजे पाणी. बाळाला पाळण्यात टाकल्यावर तो आपोआप झुलायला लागला आणि बाळ झोपी गेले. त्यामुळे त्याचे अजुन एक नाव पडले झुलेलाल. या चमत्कारी बाळाच्या जन्मामुळे लोकांमध्ये उत्साह संचारला. त्याची खबर राजापर्यंत जाऊन पोहोचली. त्याने त्या बाळाला मारण्याचे प्रयत्न केले, पण ते सफल झाले नाहीत. त्याचा वजीर जेव्हा त्या बाळाला पाहायला आला, तेव्हा त्याच्या डोळ्यासमोर त्या बाळाचे रूपांतर एका प्रौढ माणसात झाले आणि लगेच पांढरी दाढी असलेल्या एका वृद्ध माणसात झाले. वजिराने हा चमत्कार राजाला जाऊन सांगितला. त्याने उडेरोलालला मारण्यासाठी सैन्य पाठवले. त्या सैन्याचा मार्ग पाण्याच्या मोठ्या लाटांनी अडवला. राजाच्या महालालाही आग लागली. स्वतः राजा क्षमा मागण्यासाठी गेला. झुलेलाल प्रकट झाले आणि त्यांनी राजाला माफ केले. त्याने सर्वांना सांगितले, ज्याला ईश्वर म्हणतात किंवा अल्लाह म्हणतात शेवटी तो देव एकच आहे. तर कशाला तुम्ही त्याला दुसऱ्या प्रकारे पुजणाऱ्या लोकांना त्रास देता? राजाचे मनपरिवर्तन झाले आणि तो स्वतः झुलेलालचा भक्त बनला. सोबतच अनेक मुस्लिम त्यांचे भक्त बनले. हिंदु मुख्यतः सिंधी झुलेलाल यांना जल देवता, वरुणाचा अवतार, उडेरोलाल अशा नावांनी पूजतात. तर सुफी परंपरेत त्यांनाच जिंदा पीर, दर्याशाह अशा नावांनी पूजतात. त्यांच्या जन्मदिवसाला चेती चांद, म्हणजेच चैत्र महिन्याचा पहिला दिवस. सिंधी लोक उत्साहाने साजरे करतात.

           भगवान झुलेलालजी यांचा जन्म सिंधमध्येच झाला होता. आजही सिंधी समाज आणि पाकिस्तानमधील काही भागातील लोक झुलेलाल जयंती किंवा चेतीचंद या नावाने त्याचा जन्म साजरा करतात. या दिवशी, सिंधी समाजाचे नवीन वर्ष सुरू होते, जे ते मोठ्या थाटामाटात साजरे करतात. पहिल्या हिंदु राजाने सिंधवर राज्य केले, राजा धारर हा शेवटचा हिंदू राजा होता, त्याला मोहम्मद बिन कासिमने पराभूत केले. मुस्लिम राजा सिंधच्या गादीवर बसल्यानंतर त्याच्या आसपास इस्लाम समाज वाढत गेला. दहाव्या शतकाच्या दुसऱ्या भागात सिंधच्या थट्टा राज्यावर शक सदाकत खानने ठार मारलेल्या मकरब खानने राज्य केले व स्वत:चे नाव मिरक शाह ठेवले आणि सिंहासनावर बसले. ते म्हणाले, जगात इस्लामचा विकास होईल तर हे नंदनवन होईल. त्यांनी हिंदूंवर अत्याचार करण्यास सुरवात केली, सर्व हिंदूंना सांगितले गेले होते की त्यांना इस्लामचा अवलंब करावा लागेल, अन्यथा त्यांना ठार मारले जाईल. अशा परिस्थितीत सिंधातील सर्व हिंदू खूप घाबरले, मग सर्व हिंदूंना सिंधू नदीजवळ एकत्र बोलावले. लोक तेथे एक हजाराहून अधिक जमले, सर्वांनी मिळून दर्याश जलदेवतेची उपासना केली आणि या आपत्तीत त्याला मदत करावी अशी त्यांनी प्रार्थना केली. प्रत्येकाने ४० दिवस सातत्याने ध्यान केले, त्यानंतर भगवान वरुण प्रसन्न झाले आणि त्यांनी आकाशवाणीच्या माध्यमातून सांगितले की त्यांचा जन्म देसरपुरात आणि ताराराचंद नासारपुरात होईल, तेच मूल त्याचा संरक्षक बनेल.

          संत झुलेलाल यांचा जन्म आकाशवाणीच्या दोन दिवसानंतर, चैत्र महिन्याच्या शुक्ल पक्षावर, उदयचंद नावाच्या नासरपूर (पाकिस्तानची सिंधू खोरे) येथील देवकी आणि ताराचंद यांना मुलगा झाला. हिंदी मधील उदय म्हणजे उदय. भविष्यात, हे लहान मूल हिंदू सिंधी समाजाचे रक्षक बनले, ज्याने मिरक शहासारख्या राक्षसाचा अंत केला. त्यांचे नाव प्रसिध्द करण्यासाठी उदयचंद जी यांनी सिंधातील हिंदूंच्या जीवनातील अंधकार संपवून प्रकाश पसरविला. प्रथम तो देवाचे रूप मानला जात नव्हता, परंतु केवळ त्याच्या जन्मानंतरच त्याने चमत्कार करण्यास सुरूवात केली. जन्मानंतर जेव्हा त्याच्या आई-वडिलांनी संपूर्ण सिंधू नदी त्याच्या तोंडात पाहिली, ज्यामध्ये पालो नावाचा एक मासा देखील पोहत होता, तेव्हा त्याला आश्चर्य वाटले. म्हणून झुलेलाल जी यांना पेल वरो देखील म्हणतात. सिंधी हिंदूंनी त्याच्यावर विश्वास ठेवला आणि त्याला देवाचे रूप मानले, म्हणून काही लोक त्याला अमरलाल देखील म्हणत. झुलेलाल जी यांना उडेरो लाल देखील म्हणतात, संस्कृतमध्ये असा अर्थ आहे की जो पाण्याजवळ राहतो किंवा पाण्यात पोहतो. उदयचंद यांचे लहानपणी झुलावर प्रेम होते, त्यावर तो विश्रांती घेत असे, त्यानंतर त्याचे नाव झुलेलाल पडले. त्याची आई देवकी त्याच्याशी प्रेमळपणे बोलत असे. त्याची आई लहान वयातच मरण पावली, त्यानंतर त्याच्या सावत्र आईने त्यांचे पालनपोषण केले.

           मीरकशहा यांनी सिंधातील सर्व हिंदूंना बोलावून विचारले, की ते इस्लामचा अवलंब करीत आहेत, की त्यांना मृत्यू हवा आहे. मग झुलेलाल जीचा जन्म झाला, प्रत्येकाचा त्यांच्यावर आणि वरुण देवच्या भविष्यवाणीवर पूर्ण विश्वास होता. मग प्रत्येकाने मीरकशहाबरोबर विचार करण्यासाठी अधिक वेळ मागितला. कारण त्यावेळी उदयचंद लहान होते, म्हणून मुल म्हणून एखाद्याला मारणे अशक्य होते, म्हणून सर्व हिंदूंना हा वेळ निघून जावा, अशी इच्छा होती आणि उदयचंद मोठा झाला. मिरकशहाला त्या मुलाबद्दल माहित होते, परंतु त्यांना असे वाटले की हा लहान मुलगा तरी काय करू शकतो? त्यांनी हिंदूंना अधिक वेळ दिला. मिरकशहा यांनी आपल्या एका मंत्र्याला मुलाच्या चौकशीसाठी पाठवले आणि त्याला ठार मारण्याचे आदेश दिले. झुलेलाल जी काळानुसार मोठे झाले, त्यांच्या आश्चर्यकारक कार्याची चर्चा लांब लांब पर्यंत पोहचू लागली. उदयचंदच्या विषयी ऐकून मीरकशहा देखील थकले आहेत, त्यांना भेटण्यासाठी आपल्या मंत्र्यांशी मिळून त्यांनी योजना केली. मीरकशाह हा खूप हुशार राजा होता, त्याच सभेत उदयचंदला पकडण्याचा त्यांचा विचार होता. पण मग एक चमत्कार घडला, जिथे ते भेटायला गेले होते, तेथे इतके पाणी होते की तेथे एक भयानक पूर आला. संपूर्ण सिंधू नदी वाहून गेली, सर्व नष्ट होऊ लागले. मिरकशहा यांना पळून जाण्याची जागा नव्हती, जेव्हा त्याने झुलेलालजींना प्रार्थना केली आणि म्हटले, की हिंदू मुस्लिम सर्वच देवाचे भाऊ व मुले आहेत. यापुढे कोणीही त्यांना धर्मांतर करण्यास भाग पाडणार नाही आणि म्हणेल की मी माझ्या आयुष्यात दिलेल्या वचनाचे पालन करेन. परंतु तुम्ही मला वाचवा. मग झुलेलालजींनी सर्वांना वाचवले.

!! भगवान झुलेलालजींना अवतरण दिनानिमित्त कोटी कोटी सादर दंडवत प्रणाम !!

            - संकलन व सुलेखन -

                संतचरणधूळ: श्री कृष्णकुमार आनंदी-गोविंदा निकोडे गुरूजी.

               रामनगर वॉर्ड,  गडचिरोली.

               फक्त व्हॉट्सॲप- 9423714883.