🌟नांदेड येथील स्थानीक गुरुद्वारा चौकी यात्रा एक संदेश.....!

🌟सचखंड गुरुद्वारा येथून दरवर्षी भोवतालच्या परिसरातील गुरुद्वारा ठिकाणी वार्षिक चौकीयात्रा काढण्याची जूनी परंपरा🌟 

लेखक :- स. रविंदरसिंघ मोदी,अभ्यासक व वरिष्ठ पत्रकार

नांदेड :- नांदेड येथील शीख समाजाचे श्रद्धास्थान 'तखत सचखंड श्री हजुर अबचलनगर साहिब' गुरुद्वारा येथून दरवर्षी भोवतालच्या परिसरात विद्यमान गुरुद्वारा ठिकाणी वार्षिक चौकीयात्रा काढण्याची जूनी परंपरा आहे. मागील जवळपास सत्तर वर्षापासून येथे चौकीयात्राची परंपरा असल्याचे बोलले जाते. नेमके कोणत्या वर्षी चौकीयात्रा प्रारंभ झाली त्याची सविस्तर माहिती मिळालेली नाही आहे. पण स्थानीक गुरुद्वारांची चौकीयात्रा म्हंटलं की भाविकांमध्ये श्रद्धाशक्तिचे संचार स्वाभाविक आहे. 

यावर्षी रविवार, दिनांक 2 फेब्रुवारी म्हणजेच बसंत पंचमीच्या मुहूर्तावर पहिली चौकी यात्रा निघणार आहे. पहिली चौकीयात्रा तखत सचखंड हजुरसाहेब गुरुद्वारा ते मालटेकडी साहिब गुरुद्वारा असे आयोजन आहे. दूसरी चौकीयात्रा दिनांक 9 रोजी संगतसाहब गुरुद्वारा येथे साजरी होईल. तर दिनांक 12 फेब्रवारी रोजी तीसरी चौकीयात्रा दमदमासाहेब बसमतनगर येथे पोहचेल. त्यानंतर दिनांक 15 रोजी श्री हीराघाट साहेब येथे चौकी साजरी होईल तर दिनांक 16 फेब्रवारी रोजी गुरुद्वारा मातासाहेब आणि गुरुद्वारा शिकारघाट साहेब या दोन गुरुद्वारांना चौकीयात्रा पोहचेल. याशिवाय दि. 26 फेब्रवारी रोजी गुरुद्वारा रतनगढ साहेब येथे चौकी यात्रा साजरी होईल. त्याच्या दुसऱ्या दिवशी दि. 27 रोजी गुरुद्वारा नानकपुरी साहेब, गुरुद्वारा नानकसर साहेब, आणी गुरुद्वारा बंदाघाट साहेब या तीन ठिकाणी चौकीयात्रा पोहचेल. आणि चौकीयात्राचे सत्राला येथे विराम मिळेल. तर पुढची चौकी यात्रा नोहेबर मध्ये श्री गुरु नानकदेवजी यांच्या प्रकाश उत्सव निमित्त बीदर येथील गुरुद्वारा श्री नानक झिरा साहेब येथे नियोजित असणार आहे.

शीख धर्मात धार्मिक उद्देश्याने चौकीयात्रा काढण्याची परंपरा जूनीच आहे. सन 1604 मध्ये ज्यावेळी अमृतसर येथे पहिल्यांदा श्री गुरुग्रन्थ साहेब (पोथी साहेब) यांना प्रकाशमान करण्यात आले. त्यावेळी पहाटेच्या वेळी भाविक दर्शनासाठी भजन कीर्तन करीत सामूहिकरित्या जात असे. त्यावेळीच चौकीयात्रा ही संकल्पना अस्तित्वात आली. एखाद्या ठिकाणी धार्मिक उद्देश्याने सामूहिकरित्या यात्रेच्या स्वरुपात मार्गक्रमण करुन निश्चित स्थानावर शीख मर्यादा बाळगुण धार्मिक उत्सव साजरा करणं अशा प्रसंगाला चौकी यात्रा म्हणु शकतो. शीख मर्यादाप्रमाणे म्हणजे निशान साहेब (धर्माचे पवित्र ध्वज), गुरुजींचे घोडे, गतका, कीर्तन जत्थे आणी धार्मिक प्रवृत्तीचे व्यक्तीं यांचे चौकीयात्रेत सहभाग असते. पूर्वी कमी अंतराची चौकीयात्रा पायी चालून व लांब अंतराची यात्रा घोड्यावर बसून पूर्ण करता येत होती. आज देखिल आधुनिक काळात वाहनं उपयोग करुन करता येते. 

चौकीयात्रा एका प्रकारे स्थानीक शीख सामाजासाठी एकोप्याचे निमित्त घडवणारी असते. नांदेड सह हैदराबाद, निज़ामाबाद, औरंगाबाद सारख्या व भोवतालच्या ठिकाणाहुन येणाऱ्या भाविकांसाठी एक पर्वणीच असते. धार्मिक विचारांचे आदानप्रदान करण्यासाठी येथे भाविकांना संधी लाभते. विशेष करुन युवा वर्गात धार्मिक भावना पल्लवित होतात. त्यांना आपल्या धर्माविषयी उपयोगी माहिती पप्राप्त होत असते. तसेच संगठन शक्ति सुद्धा सक्षम होण्यास मदत मिळते. हजुरसाहेब नांदेड येथे मागील अनेक वर्षापासून सुरु असलेल्या चौकीयात्रेची परंपरा एक इतिहास होय. 

लेखक :- स.रविंदरसिंघ मोदी, 

अभ्यासक व वरिष्ठ पत्रकार 

मो. न. 9420654574